خنککننده پردازنده
کمی صبر کنید...
ترتیب نمایش:
دسته‌بندی
راهنمای خرید بهترین خنککننده CPU
خنککننده مایع کامپیوتر که نام آن را زیاد می‌شنویم روش ویژه‌ای برای خنک‌سازی پردازنده نسبت خنککنندههای بادی متداول محسوب می‌شود، امروزه این نوع خنک‌کننده‌ها جای خود را به‌خوبی در میان قطعات جانبی کامپیوتر باز کرده‌اند. اما خنککننده مایع دقیقاً چه کار می‌کند؟ تفاوتش با خنککننده بادی چیست؟ و اینکه آیا برای یک تجربه گیمینگ تمام‌عیار به آن نیاز دارید یا خیر؟ این‌ها سؤالاتی است که سعی می‌کنیم به آن‌ها پاسخ دهیم. برای شروع باید ببینیم که این دو سیستم چگونه کار می‌کنند.
خنککننده بادی کامپیوتر چگونه کار می‌کند؟
شیوۀ عملکرد خنککننده بادی ساده است و وابسته به دو جزء کلیدی می‌باشد که آن دو جزء هیت سینک و فن هستند. هیت سینک حرارت تولیدشده توسط CPU را جذب می‌کند که برای انجام هر چه بهترِ این کار از جنس فلزی با رسانندگی گرمایی بسیار بالا، معمولاً آلومینیم یا ترکیبی از آلومینیم و مس ساخته می‌شود. اما هر چقدر که هیت سینک (گرمابَر یا گراماخور یا گرماکاه) رسانایی گرمایی بالایی داشته باشد، در این میان حرارت زیادی وجود دارد که جذب آن می‌شود و اینجاست که فن به کار می‌آید، فن خنککننده با دمیدن مداوم هوا به لابه‌لای پره‌های هیت سینک از داغ‌شدن بیش از حد آن جلوگیری می‌کند.
خنککننده مایع کامپیوتر چگونه کار می‌کند؟
خنککننده مایع کمی پیچیده‌تر از خنککننده بادی است و دارای چهار جزء کلیدی می‌باشد که شامل پمپ (واتر پمپ)، شیلنگ، رادیاتور و فن می‌شوند. ایدۀ عملکرد خنککننده مایع مشابه خنککننده بادی است، بدین صورت که به جای دمیدن هوا به سمت هیت سینک، آب یا هر مایع خنککننده درون شیلنگ یا لوله که به پردازنده متصل است به جریان درمی‌آید، اما تنها گردش آب کافی نیست و به چیزی نیاز است که حرارت را جذب کند، اینجاست که رادیاتور نقش خود را ایفا می‌کند. فن هم در این سیستم از داغ‌شدن بیش از حد رادیاتور جلوگیری می‌کند.
حالا وقت آن است که ببینیم که کدام یک از این دو نوع خنککننده بیشتر برای ما مناسب هستند، برای تصمیم‌گیری بهتر این دو را از نظر بازدهی در خنک‌کنندگی، قیمت و سهولت در استفاده بررسی می‌کنیم.
بازدهی خنک‌کنندگی
بگذارید روراست باشیم، اگر قرار بود خنککننده مایع راندمان بهتری در خنک‌کنندگی نداشته باشند پس اصلاً نباید وجود می‌داشت. این یک حقیقت است که حجمی از آب راحت‌تر از هوا به گردش در می‌آید. خنککننده آبی بازده و قدرت بیشتری نسبت به خنککننده بادی دارد اما مسئله اینجاست که شما باید از خود بپرسید به این مقدار خنک‌کنندگی اضافی نیاز دارید یا خیر؟
اگر از پردازنده خود در محدودۀ تنظیمات کارخانه استفاده می‌کنید پس تقریباً هیچ نیازی به خنککننده مایع ندارید و این برای موارد اورکلاک سَبُک نیز صادق است. خنککننده مایع زمانی به کار می‌آید که قصد دارید پردازنده خود را به چالش بکشید و از حداکثر قدرت آن بهره ببرید. به طور کلی اگر قصد اورکلاک کردن دارید پس خنککننده آبی برای شما کارآمد است.
قیمت خنککننده CPU
اصولاً خنککنندههای مایع گران‌قیمت‌تر از خنککنندههای بادی هستند و تفاوت قیمت این دو سیستم گاهی بسیار بالا و به حد چند برابر می‌رسد. بنابراین خرید خنککننده مایع زمانی منطقی است که واقعاً توجیه خوبی برای آن داشته باشید.
سهولت استفاده
در بحث سهولت استفاده، کفه ترازو به سمت خنککننده بادی سنگینی می‌کند. راه‌اندازی و نصب یک خنککننده پردازنده مایع بسیار دشوارتر از خنککننده بادی است مگر این که شما یک فرد خبره و باتجربه در زمینه کار با قطعات کامپیوتر و اسمبل باشید.
از طرفی نصب خنککننده بادی بسیار آسان‌تر و ساده است، کافیست آن را از طریق براکت مخصوصش سر جایش نصب کنید و هر از چند گاهی برای سرویس و پاک‌سازی فن اقدام کنید.
خنککننده مایع یا خنککننده بادی (نتیجه‌گیری)
اجازه دهید تصمیم نهایی را بر عهده شما بگذاریم اما به نظر می‌رسد در حال حاضر دلایل موجه‌تری برای خرید یک خنککننده بادی وجود دارد، خنککننده بادی ارزان‌‌تر است و تا جایی که دنبال اورکلاک نباشید خنک‌کنندگی لازم را تأمین می‌کند. البته این دلیل نمی‌شود که خنککننده مایع بد باشد بلکه همان‌طور که گفتیم قدرتمندتر است و بازده خنک‌کنندگی بهتری هم دارد اما دلایل زیادی وجود ندارد که برای خرید یک خنککننده آبی هزینه کنید. برخی از این دلایل عبارتند از:
اورکلاک: توضیح دادیم که خنککننده مایع CPU در خنک‌کاری بهتر عمل می‌کند و در اورکلاک نیز نقطه‌ای وجود دارد که دیگر خنککننده بادی جواب‌گوی پردازنده شما نیست و اینجاست که انتخاب خنککننده مایع منطقی است.
سروصدای کمتر و زیبایی ظاهری: اگر دغدغه مالی در این مورد ندارید پس شاید به خاطر سروصدای کمتر خنککننده مایع این هزینه اضافی را منطقی ببینید. زیبایی ظاهری بیشتر در خنککنندههای مایع به‌خصوص در مدل‌های RGB و پرزرقوبرق نیز می‌تواند دلیل شخصی دیگری باشد.
فضای کم و تهویه: در نهایت اگر از یک کیس کوچک Mini-ITX با فضای کم استفاده می‌کنید که نصب خنککننده بادی مرتفع در آن امکان‌پذیر نیست یا حتی اگر از یک کیس Micro ATX با جریان هوا و تهویه بد استفاده می‌کنید شاید خرید خنککننده مایع CPU برای شما منطقی باشد چون این نوع خنککننده به مقدار بسیار کمتری هوا نیاز دارد تا پردازنده را خنک نگه دارد و جریان هوای بد مسئله‌ای برای آن نخواهد بود.
خنککننده استوک یا خنککننده غیراستوک
خنککنندههای استوک معمولاً شبیه توفیق اجباری هستند، چون همراه پردازنده عرضه می‌شوند یا قیمت پایینی دارند، همیشه به عنوان یک راه‌حلی حداقلی یا حتی بیشتر از آن در نظر گرفته می‌شوند. اما واقعاً خنککنندههای استوک چقدر خوب هستند؟ اصولاً عملکرد خنککنندههای CPU با دو معیارِ بازدهی در خنک‌کنندگی و میزان تولید صدا سنجیده می‌شود. معیار دوم شاید بیشتر سلیقه‌ای باشد اما در هر صورت یک خنککننده باید بتواند توان آن را داشته باشد که از داغ‌شدن بیش از حد پردازنده جلوگیری کند.
خنککننده استوک اینتل و AMD
در پایین‌ترین سطح، خنککنندههای Low-Profile اینتل و در AMD هم خنککنندههای Wraith Stealth را داریم. این خنک‌کننده‌ها همراه با پردازنده‌های ارزان‌قیمت و کم‌مصرف عرضه می‌شوند و از یک هیت سینک کوچک بهره می‌برند، برای استفاده‌های عادی یا حتی گیمینگ سَبُک تقریباً گزینه خوبی هستند اما در استفاده‌های سنگین پرسروصدا هستند و با آن‌ها دمای پردازنده در استفادۀ سنگین و حتی بدون اورکلاک (با فرکانس کارخانه) به سرعت به بالای ۷۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.
بین این دو گزینه در بحث عملکرد کلی برتری با خنککننده AMD است به‌خصوص همان‌طور که از نام این خنککننده پیداست سروصدای کمتری را نسبت به خنککننده اینتل تولید می‌کند. اما در هر صورت هیچ‌کدام از این دو نوع خنککننده استوک مناسب اورکلاک کردن نیستند.
در یک سطح بالاتر خنککننده بزرگ اینتل و خنککننده Wraith Spire از AMD را داریم که به لطف هیت سینک بزرگ‌تر در خنک‌کنندگی یک سروگردن بالاتر از خنککنندههای سطح پایین عمل می‌کنند. این خنک‌کننده‌ها برای بیشتر کاربرانی که قصد اورکلاک کردن ندارند کافی هستند. در اینجا هم باید اشاره کنیم که عملکرد Wraith Spire از خنککننده رقیب اینتلی‌اش بهتر است.
در بالاترین سطح، AMD خنککنندههای Wraith Max و Wraith Prism را برای ارائه دارد که در بحث خنک‌کنندگی بسیار بهتر هستند و از نورپردازی حلقه‌ای RGB نیز بهره می‌برند. خنککننده Wraith Prism عملکرد بسیار خوبی دارد و برای سیستم‌های رده بالا، گیمینگ و حتی برای اورکلاک سبک نیز مناسب است و علاوه بر این‌ها ظاهر بسیار زیبایی نیز دارد. لازم به ذکر است که در این سطح اینتل خنک‌کننده‌ای برای ارائه ندارد.
به طور کلی خنککنندههای استوک AMD گزینه بهتری هستند اما در برابر خنککنندههای غیراستوک حرف چندانی برای گفتن ندارند، البته اگر از مقایسه Wraith Prism با خنککنندههای غیراستوک ارزان‌قیمت صرف‌نظر کنیم.
خنککننده استوک CPU در برابر خنککننده غیراستوک
خنککنندههای غیراستوک تنوع زیادی در بازار دارند، از نمونه‌های کوچک خنککنندههای بادی بگیرید تا خنککنندههای مایع پرزرقوبرق و قدرتمند (AiO). اصولاً خنککنندههای بادی مرتفع با هیت سینک برج‌مانند (Tower Cooler) به لطف بهره‌گیری از هیت سینک بزرگ خود، راهکار کارآمدی برای خنک‌کنندگی هستند، البته در این میان باید حواستان به ارتفاع این خنک‌کننده‌ها و توانایی کیس شما برای پذیرش آن‌ها باشد.
خنککنندههای بادی مرتفع در بحث خنک‌کنندگی راندمان بسیار خوبی دارند و چنانچه به حداکثر قدرت خود نرسند بسیار بی‌صدا عمل می‌کنند و به طور کلی انتخابی ایده‌آل هستند. اگر هم نیاز به خنک‌کنندگی بیشتری دارید خنککنندههای آبی که البته قیمت بیشتری دارند گزینه پیش‌روی شما هستند.
آیا واقعاً به خرید خنککننده غیراستوک نیاز دارید؟
نیازداشتن شاید اینجا فعل درستی نباشد ازآنجائی‌که در این بحث همه‌چیز به سلیقه شخصی و عملکرد مورد انتظار برمی‌گردد. بعضی کاربران عهده بسته‌اند که اورکلاک انجام دهند اما بعضی فقط می‌خواهند دمای پردازنده را پایین نگه‌دارند، بعضی به دنبال کم‌صداترین تجربه گیمینگ هستند، در طرف دیگر کاربرانی می‌خواهند فقط صدای فن در حدی که تمرکز را بر هم نزد پایین باشد، بعضی‌ها می‌خواهند سخت‌افزار و قطعاتشان حسابی در دید باشد و به زیبایی ظاهری توجه دارند حال آنکه عده‌ای عملکردمحور هستند.
پس همه‌چیز به این سوال برمی‌گردد که چه انتظاراتی از یک خنککننده CPU دارید؟ اگر قصد اورکلاک‌کردن را دارید یا به دنبال تجربه گیمینگ بی‌سروصدا هستید پس خرید خنککننده پردازنده غیراستوک برای شما یک ضرورت است. در این قضیه خنککننده بادی مرتفع گزینه مناسبی است، ازآنجائی‌که بیشترین تعادل بین عملکرد و قیمت را دارد. اگر هم که می‌خواهید از بیشترین توان پردازنده خود بهره ببرید پس باید به سراغ خرید خنککننده مایع بروید.
از طرفی اگر قصد اورکلاک کردن را در سر ندارید و با مقداری سروصدا هم کنار میآیید، خنککننده استوک می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد، به‌خصوص در پردازنده‌های میان‌رده و بالارده.
نگهداری از خنککننده پردازنده و نصب فن کیس
چه از خنککننده CPU استوک استفاده کنید و چه غیراستوک، باید به این نکته توجه کنید که بازده آن‌ها در طول زمان کاهش پیدا می‌کند مگر نگهداری و سرویس مناسب را انجام دهید. داغی بیش از حد در طول زمان بیش از آن که ناشی از قدرت پردازنده باشد ناشی از تجمع گردوغبار است و متأسفانه تجمع گردوغبار هم مسئله‌ای اجتناب‌ناپذیر است، پس نباید فراموش کنید که هر از چند گاهی فن‌ها را تمیز کنید و این مسئله برای فن کارت گرافیک و فن پاور کامپیوتر نیز صادق است چون آن‌ها هم به همان اندازۀ فن خنککننده CPU در مقابل گردوخاک آسیب‌پذیر هستند.
مبحث داغ‌شدن و دمای بیش از حد تنها به خنککننده CPU برنمی‌گردد بلکه به تهویه و جریان هوای درون کیس نیز مرتبط است. همۀ کیس‌ها در این قضیه یکسان نیستند، بعضی کیس‌ها تهویه خوبی دارند و بعضی بسیار داغ می‌شوند، گاهی به اندازۀ یک اجاق گاز، پس در هنگام خرید کیس کامپیوتر باید به مبحث تهویه هوای مناسب توجه کنید. اگر خنککننده CPU هوای مناسبی از بیرون دریافت نکند مهم نیست که چقدر قدرتمند و یا تمیز باشد، در هر صورت آن عملکردی که باید را ندارد.
در چنین شرایطی بهتر است به سراغ نصب فن کیس بروید، یک یا دو فن تقریباً برای هر سیستم گیمینگ کافی است. فن‌های کیس هم معمولاً از قیمت‌های بسیار پایین قابل‌دسترس هستند و معمولاً یک فن در پنل جلو و یک فن در پنل پشتی حداقل حالتی است که باید در نظر داشته باشید. (توجه داشته باشید که فن منبع تغذیه به عنوان فن خروجی مناسب محسوب نمی‌شود.)
جمع‌بندی در مورد خنککننده استوک CPU و خنککنندههای غیراستوک
به عنوان جمع‌بندی باید بگوییم که خنککنندههای AMD گزینه بهتری نسبت به خنککنندههای Intel هستند، با این حال در عملکرد به پای گزینه‌های غیراستوک نمی‌رسند. اگر قصد اورکلاک ندارید و با کمی سروصدا هم کنار میآیید پس خنککننده استوک به‌خوبی برای شما کار می‌کند. اگر هم که قصد دارید از حداکثر توان پردازنده خود بهره ببرید پس به سراغ یک خنککننده غیراستوک بروید. تمیزکردن فن‌های خنککننده را هر چند مدت یک‌بار فراموش نکنید و اگر احساس می‌کنید خنککننده شما در عملکرد مشکل دارد با نصب چند فن در کیس به کمک آن بروید.